HISTORIA
Dzieje fabrycznych zabudowań Alfa Centrum wpisują się w historię Białegostoku – miasta, które na przełomie wieków XIX i XX słynęło m.in. z prężnie rozwijającej się działalności włókienniczej. Alfa jest częścią podlaskiej historii, kultury oraz sztuki tamtego okresu. Dziś wyjątkowe i emanujące niepowtarzalnym klimatem wnętrza, łączące nowoczesne rozwiązania z historyczną architekturą przemysłową, wyróżniają ją na współczesnej mapie obiektów handlowych.
Ulica Świętojańska (dawniej Prudcka) to miejsce, w którym zaczęła się ta historia…
Kiedy po roku 1831 powstała granica celna między Królestwem a już rosyjskim Obwodem Białostockim, w sercu Podlasia zaczęli osiedlać się fabrykanci. W mieście nastał wielki rozwój przemysłowy. Na przełomie XIX i XX wieku z produkcją ruszyły nowe zakłady włókiennicze, a ludność zyskała dodatkowe miejsca pracy. Po 1918 roku manufaktura zlokalizowana przy dawnej ul. Prudckiej stała się największym zakładem włókienniczym w mieście. Po niemal 100 latach, w 2008 roku, nastąpiło uroczyste otwarcie Alfa Centrum. Historia zatoczyła koło i powróciła tradycja. Dziś, ul. Świętojańska, przy której niegdyś prosperowała fabryka Beckera, jest samym sercem współczesnej mody.
Z dziejów manufaktury włókienniczej
Lata 1883 – 1890 – Do Białegostoku przyjeżdża Eugeniusz Becker, niemiecki przemysłowiec, by w spółce z Alfredem Frischem za 400 rubli nabyć posesję u zbiegu ulic Prudckiej (Świętojańskiej) i Brzeskiej (Mickiewicza). Tym samym w mieście otwiera się nowa tkalnia wełny i jedwabiu. Późnej Becker rozstaje się ze swoim wspólnikiem i rozbudowuje fabrykę, by po 7 latach dawać pracę 123 robotnikom.
Rok 1895 – Eugeniusz Becker wraz z Augustem Moesem, najpotężniejszym białostockim właścicielem fabryk, zakłada pierwszą w tym mieście spółkę akcyjną pod nazwą „Towarzystwo Białostockiej Manufaktury Eugeniusz Becker i S-ka”. Rok 1900 – Becker i Moes zatrudniają już 300 osób. Rok 1905 – Zmiana w zarządzie spółki, na którego czele staje Moes. Fabryka nadal produkuje drogie wełny i jedwabie. Lata 1914 – 1918 – Dla „Towarzystwa Białostockiej Manufaktury Eugeniusz Becker i S-ka” pracuje już 600 robotników. Produkuje się tutaj wyroby o wartości przekraczającej półtora miliarda rubli w złocie rocznie. Wybucha I Wojna Światowa – zarząd spółki zostaje zmuszony do ewakuacji urządzeń fabrycznych do Rosji. Jednak Becker używa fortelu i zamiast maszyn wysyła do Cesarstwa skrzynie pełne złomu i materiałów. Dzięki temu w sierpniu 1915 roku fabryka może wznowić produkcję.
Po 1918 roku staje się największym zakładem włókienniczym w Białymstoku. Rok 1921 – Zawiązuje się Związek Białostockiego Wielkiego Przemysłu. Składa się on z kilkunastu znaczących fabryk. Jego siedziba mieści się przy ulicy Kupieckiej (Malmeda). Celem Związku jest wzajemna pomoc członków, wspólne zdobywanie zamówień i poszukiwanie nowych rynków zbytu. „Towarzystwo Białostockiej Manufaktury Eugeniusz Becker i S-ka” naturalnie należy do tego grona. Rok 1926 – Na czele zarządu fabryki Beckera staje łódzki przemysłowiec Karol Geyer. Rok 1929 – Wybucha kryzys ekonomiczny. Trudności finansowe dotykają również białostockiego zakładu włókienniczego. W wyniku tego następuje wyprzedaż akcji spółki, których właścicielem w aż 75% staje się Karol Geyer. Manufaktura funkcjonuje pod niezmienioną nazwą. Rok 1937 – Ma miejsce głośny, półroczny strajk okupacyjny robotników.
Rok 1939 – Zakład zajmują Rosjanie i wprowadzają nową nazwę: Państwowa Fabryka Pluszu BSSR. Rok 1941 – Kierownictwo produkcji przejmują w fabryce Niemcy. Przez cały czas trwania okupacji zakład fukcjonuje pod nazwą Plushfabrik Werk in 31-Bialystok. Lata 1944 – 1946 – W wyniku bombardowania zniszczeniu ulegają zabudowania fabryczne. Jedynie Pałacyk Beckera pozostaje nienaruszony.
Po zakończeniu wojny, zgodnie z decyzją z dnia 10 grudnia 1945 roku, prawowitym właścicielem „Towarzystwa Białostockiej Manufaktury Eugeniusz Becker i s-ka” zostaje państwo. Miejscowa ludność niezwłocznie przystępuje do odbudowy fabryki, by w 1946 roku na nowo rozpoczęto produkcję pod szyldem Państwowych Zakładów Przemysłu Jedwabniczo – Galanteryjnego. Rok 1950 – Manufaktura zmienia nazwę na Białostocką Fabrykę Pluszu. Rok 1975 – Działalność rozpoczyna Fabryka Wyrobów Runowych „Biruna”.
Rok 2006 – Biruna przenosi swoją działalność do Wasilkowa, a na terenach dawnej manufaktury Beckera rozpoczynają się prace nad nowoczesnym centrum handlowym. Rok 2008 – W pofabrycznych budynkach następuje otwarcie Alfa Centrum.
Ciekawostki architektoniczne
Dawne zakłady Beckera to znamienita ilustracja białostockiej architektury przemysłowej z przełomu XIX i XX wieku. Manufaktura włókiennicza składała się z kompleksu 10 budynków, które powstawały na przełomie lat 1883 – 1911. Do dziś zachowały się wpisane do rejestru zabytków: tak zwany Pałacyk Beckera (wznoszony w latach 1902-1905) oraz stojący obok magazyn wyrobów gotowych z 1895 roku. Ten pierwszy, reprezentuje styl francuskiego neorenesansu, mieściła się tutaj siedziba zarządu „Towarzystwa Białostockiej Manufaktury Eugeniusz Becker i S-ka”. Zaś wzniesiony z czerwonej cegły magazyn wyrobów gotowych nadal zdobi umieszczona na szczycie budynku rzeźba Merkurego. Legenda głosi, że figurka powstała ku czci tragicznie zmarłego w wypadku, nastoletniego syna Beckera. To właśnie na bryle dawnego magazynu stoi Alfa Centrum, a w jej wnętrzach można dostrzec elementy historii, m.in. brukowaną kostkę, czy miejscu restauracji Sphinx – fragment budynku stajni z 1911 roku. Na tyłach dzisiejszej Alfy przy ul. Parkowej usytuowany jest budynek z 1900 roku, w którym zamieszkiwał administrator fabryki, inżynier Wille. W 1989 powstała w nim pierwsza w Białymstoku prywatna klinika położnicza.
